[55894]

Terug naar lijst

[55894]

Code

(178)350701

Foto voorzijde

Gradering

Achternaam

Bamberger

Voornaam

Hartog Mozes

Patronym

Naphtali Hirsch z.v. Moshe

Partner

Judikje Benjamins Velleman

Ouders

Mozes Hartog & Bitje Aronds

Geboortedatum

1759

Geboortedatum Hebr

5781

Geboorteplaats

Mülhausen (Milhausen), bij Bamberg in Duitsland (zie opm.)

Overlijdensdatum

04-05-1827

Overlijdensdatum Hebr

7 Iyar 5587

Overlijdensplaats

Loppersum

Begraafplaats

Appingedam

Begraafdatum

06-05-1827//9 Iyar 5587

Grafsteen tekst

Geen Nederlandse tekst.

De rechterhoek van de steen is afgebroken.

Volgens de tekst bij zijn echtgenote was haar graf direct naast het zijne.

Grafsteen tekst Hebr

חמש שורות חלקיות ראשונות לא פוענחו ולא תורגמו

כ"כ נעלם הפסוק העליון

ולבבו תמים היה עם

אלהיו ואנשים עם קרובו

במהלך כל ימיו בשם טוב

זכה לברכה הוא הלך למנוחה

ואשתו גם היא נאנחה ה"ה איש

ירא אלהי זקן ונשוא פנים הולך

תמים ופעל צדק ושמר אמונים

כהר"ג נפתלי הירש בן כ משה ז"ל

מלאפרשום נכבה נרו בעש"ק

ז לחדש אייר ויאסף אל עמיו

יו א ט בו בשנת תקפ"ז לפ"ק

ת נ צ ב ה

Commentaar op Hebr.

שתי השורות הראשונות בכתיב באלכסון

הן הצעת שיחזור

Vertaling Hebr. tekst

En hij had een ingetogen hart voor zijn God en de mensen van het volk dat Hem nabij was

...gedurende al zijn dagen en in goede naam

werd met zegening beloofd, hij ging naar de rust

En zijn vrouw zuchtte eveneens-dit is een man,

godsvrezend, oud en eerbaar, die ingetogen ging en rechtvaardigheid

pleegde, en betrouwbaar bleef,

De ge'eerde heer de grote rabbijn Naftalie Hirsch zoon van ge ge'eerde Moshe zijn herinnering zij tot zegen

Uit Loppersum , zijn licht doofde op de vooravond van de Heilige Shabbath(vrijdag) de 7e van de maand Iyar en hij werd gevoegd bij zijn

volk(voorvaderen) zondag de 9e daarvan in het jaar 5587

T N Ts B H

Commentaar op vertaling

De steen is gebroken waardoor de bovenspreuk in z'n geheel en van de eerste vijf regels de eerste woorden verdwenen zijn.

De cursieve vertaling van regel 4 en 5 is een redelijk voorstel van wat de inhoud van deze regels is geweest .

"het volk dat Hem nabij was" is uit Psalm 148:14

De volledige vertaling begint vanaf de zesde regel.

Onderzoek 1

Bron: Burgerlijke Stand - Overlijden - Alle Groningers

Aktelocatie: Loppersum

Aktenr: 25

Datum van aangifte: 05-05-1827

Overledene: Hartog Mozes Bamberger

Geslacht: M

Leeftijd: 68 jaar

Beroep: vleeschhouwer

Geboorteplaats: Bamberg in Duitsland

Datum van overlijden: vrijdag 04-05-1827

Plaats van overlijden: Loppersum, huis nr. 10

Vader: Mozes Hartog (overleden)

Moeder: Bitje Aronds (overleden)

Partner: Judikje Benjamins Velman

Nadere informatie: nalatende twee kinderen

(image LOPR1827OV0025)

Zijn geboortejaar werd volgens zijn leeftijd bij overlijden teruggerekend.

Onderzoek 2

Echtgenoot van (178)350810, vader van (178)351004 en [Loppersum (Molenweg)] (220)05, en grootvader van (178)351508, [Loppersum] (85)25 en [Groningen (Moesstraat)] (300)4-156.

Bron: Registraties vóór 1811 - Besnijdenisakte - 16-09-1798

Plaats: Loppersum

Zoon Mozes werd op 6 Tishri 5559 besneden.

(image 0124_0653_052)

Zijn zoon Mozes Hartog Bamberger is op 19-07-1879 overleden in Loppersum. Hij werd begraven op de oude Joodse begraafplaats in Loppersum die slechts van 1863-1886 in gebruik was. Van de 23 personen die daar liggen, zijn echter geen stenen meer.

Op 10 juni 2013 werd echter in het bijzijn van Opperrabbijn B.Jacobs een monument onthuld met hun namen, en datums van geboorte en overlijden.(zie hiervoor begraafplaats Loppersum-Molenweg (220))

Aanvullende informatie:

Met de naamsaannemingen in 1811 adopteert Hartog Mozes waarschijnlijk de aardrijkskundige naam Bamberger.

Zijn naam (met of zonder Bamberger) was onvindbaar in het stadsarchief in Bamberg: "...die Durchsicht unserer einschlägigen Findmittel und Bestände nach einem Hartog Moses Bamberger, der 1759 in Bamberg geboren sein soll, verlief leider ergebnislos. in der Röttinger-Kartei, eine private genealogische Sammlung im Stadtarchiv Bamberg, taucht der Name "Bamberger" zwar einige Male auf, jedoch wird ein Hartog Moses in dieser Form nicht genannt. Auch eine Auswanderung nach Holland is nicht nachweisbar." (W. Schneiderbanger, Stadtarchiv Bamberg, Untere Sandstraße 30 a 96049 Bamberg)

Bron - Joden in Noord-Oost Groningen

Een kopie van de inschrijving in het burgerboek van Appingedam vermeldt: "Hartog Mozes geb. te Milhausen bij Bamberg in Duitschland" (blz. 100).

Op blz. 438-439 wordt zijn leven in de Joodse gemeente van Loppersum besproken:

"Pas in 1793 vinden we een akte die ons iets meer zegt over de toenmalige joodse bevolking en de buurt waar ze woonden. Het betreft hier een regeling om een aantal daarin nader beschreven straten in schouwbare toestand te houden. ... Bij de ondertekenaars vinden we een drietal Joodse namen te weten: Hartog Mozes (Bamberger), Marcus Sikkel en Jacob Isaks. Al deze Joden woonden aan de westzijde van de Nieuwstraat.

Hoewel het aantal joden dat in de 18e eeuw in Loppersum woonde bestond uit een viertal gezinnen, blijkt hun aantal in 1810 niet groter te zijn dan de 4 personen die behoorden tot het gezin Bamberger. Hartog Mozes, het hoofd van dit gezin, werd in 1813 voor 32 francs aangeslagen in de bijzondere belasting, die keizer Napoleon de joden had opgelegd."

Laatst bijgewerkt

2021/05/29

Laatst bijgewerkt door

bnnch