Het Stenen Archief - Afgerond en lopend onderzoek
Terug naar lijst

[280]

(301)1-52
5
Grünewald
Nathan
Nathan z.v. Yechiel ha-Levi
1)-Martha Rosenbaum-2)-Hermine Brück
Jakob Grünewald & Bettchen Stern
29-07-1879
9 Av 5639 (zie opm.)
Bischofsheim, Kreis Hanau in Duitsland
14-09-1956
9 Tishri 5717
Groningen
Groningen (Iepenlaan)
16-09-1*956//11 Tishri 5717

RUSTPLAATS VAN

ONZE LIEVE MAN, VADER

EN GROOTVADER

NATHAN GRÜNEWALD

VICE-VOORZ. V.D. JOODSE GEMEENTE

TE GRONINGEN

OVERL. 9 TISJRIE 5717

14 SEPTEMBER

IN DE OUDERDOM VAN 77 JAAR
ה נתן ה לקח
פ"נ
איש ישר וחרוץ פו"מ סגן יושב ראש
הקהלה ויושב ראש של הרבה חברות
ה"ה ר נתן בן ר יחיאל הלוי גרונעוואלד
ושם אמו בילא,לפנים הוא גר באפפענבאך
ומשנת תרצ"ט בקהלתנו, כמו שם השתדל 
גם פה לטובת הקהלה והיהדות, שמו יזכר
תמיד לברכה מתוך רגשי תודה ע"י מנהיגי
הקהלה וכל חבריה, הלך לחיי עד בערב צום
הכפורים והובל בכבוד גדול למקום
מנוחתו ביום י"א תשרי שנת תשי"ז לפ"ק

ת נ צ ב ה 
De Eeuwige heeft gegeven, de Eeuwige heeft genomen
Hier Rust
Een rechtschapen en ijverig man, bestuurder en leider, vice-voorzitter van de gemeente en voorzitter van vele (heilige) verenigingen
Deze is de heer Nathan zoon van de heer Yechiel ha-Levi Grunewald
En de naam van zijn moeder was Beile, woonde eerst te Offenbach
En vanaf 5699 in onze gemeente, zoals daar spande hij zich in 
ook hier voor het welzijn van de gemeente en het Jodendom, zijn naam zal voor altijd in zegen herdacht worden vanuit gevoelens van dank door de bestuurders van de gemeente en al haar leden,
Hij ging naar het Eeuwige Leven in de avond van de Kippoer vastendag
en werd met grote eer gevoerd naar de plaats van zijne ruste op de dag
van 11 Tishri in het jaar 5717

T N Ts B H 
De bovenspreuk is uit Job 1:21.

Het is een centrale spreuk van de tekst van de begrafenisceremonie.

In dit geval is de keuze van de bovenspreuk verbonden met zijn naam nathan ("heeft gegeven=nathan ")
Nathan Grünewald is volgens de huwelijksakte voor zijn eerste huwelijk geboren op 29-07-1879 in Bischofsheim, Kreis Hanau. (Ancestry.co.uk)

Aangezien zijn uur van geboorte niet bekend is, kan zijn geboortedatum volgens de Joodse kalender niet met zekerheid worden bepaald.

Bron: Burgerlijke Stand - Overlijden
Gemeente: Groningen
Aangiftedatum: 15-09-1956
Aktenr: 1317
Overledene: Nathan Grünewald
Leeftijd: 77 jaar
Overlijdensdatum: 14-09-1956
Overlijdens- en woonplaats: Groningen
Geboorteplaats: Bischofsheim, Duitsland
Ouders: Jakob Grünewald en Bettchen Stern, beiden overleden
Weduwnaar van Martha Rosenbaum
Echtgenote: Hermine Brück
Uur van overlijden: twaalt uur dertig minuten
Hij was echtgenoot van (301)1-51 in tweede huwelijk van haar.

Bron: Eheregister und Namensverzeichnisse. Hessisches Landesarchiv, Marburg, Deutschland (Ancestry)
Huwelijk in Giessen: 28-07-1904
Aktenr: 104
Bruidegom: Nathan Grünewald, koopman
Geboortedatum: 29-07-1879
Geboorteplaats: Bischofsheim, Kreis Hanau
Woonplaats: Offenbach am Rain, Herrnstr. 3
Vader bruidegom: Jakob Grünewald, slager te Bischofsheim
Moeder: Bettchen Stern, wonende te Bischofsheim
Bruid: Martha Rosenbaum
Geboortedatum: 18-02-1870
Geboorteplaats: Butzbach
Woonplaats: Giessen, Kirchenplatz 4
Vader bruid: Julius Rosenbaum, meesterslager te Giessen
Moeder bruid: Jettchen Vogel, wonende te Giessen

Bron: Stadtverwaltung Trier, Stadtarchiv. Zivil-  Personenstandsregister Heiratsregister. Trier, Deutschland.
Ancestry.com (image 602 uit 724)
Gemeente: Trier
Datum: 14-10-1910
Aktenr: 276
Bruidegom: Nathan Grünewald
Geboortedatum: 29-07-1897
Geboorteplaats: Bischofsheim
Woonplaats: Offenbach
Bruid: Hermine Brück
Geboortedatum: 20-07-1886
Geboorte- en woonplaats: Trier
Ouders bruidegom: Jakob Grünewald en Bettchen Stern, wonende te Bischofsheim
Ouders bruid: Alexander Brück (koopman) en Jenny Kalter, wonende te Trier

Name Index of Jews Whose German Nationality was Annulled by the Nazi Regime, 1935-1944 (Berlin Documents Center). 
Ancestry.com (image 2468 uit 3359)
Achternaam: Grünewald
Voornaam: Nathan Israël
Geboortedatum: 29-07-1879
Geboorteplaats: Bischofsheim
Beroep: Leerhandelaar
Laatste woonplaats: Offenbach am Main, Herrnstr. 3

Hun zoon Erich Siegfried Grünewald is op 23-10-1911 in Offenbach am Main (Duitsland) geboren en op 24-08-1948 met Irene Hertog in Groningen getrouwd (Aktenr. 632).  
Volgens zijn huwelijksakte was hij voetspecialist in Groningen en woonden zijn ouders daar toen ook.

Verdere bijzonderheden
Bron: Joodse Stadjers, De Joodse Gemeenschap in de Stad Groningen 1796-1945, Stefan van der Poel, p. 126
"Tot de eerste vluchtelingen uit Duitsland behoorden ook Alfred Löwenberg en Erich Siegfried Grünewald. Beiden studeerden medicijnen in Duitsland, maar zagen daar geen toekomost voor zich wegggelegd. In respectievelijk 1933 en 1934 kwamen zij daarom - elk op eigen gelegenheid - naar Groningen. Löwenberg om zijn studie af te ronden, Grünewald om te werken. De één had hier familieleden wonen, de ander kon inwonen bij zijn werkgever en had een aanbevelingsbrief op zak van een rabbijn uit Trier voor diens Gorningse collega, opperrabbijn S. Dasberg."

Hieruit blijkt dat zijn ouders, Hermine en Nathan, toen nog niet in Groningen woonden.

p. 151: "Op 24 augustus 1945 vond in de nauwelijks herstelde synagoge zelfs weer een huwelijksvoltrekking plaats, en wel die tussen Irene Herzog en Erich Siegfried Grünewald die de oorlog als onderduikers hadden weten te overleven."
2022/01/21
sara_k
© Stichting Het Stenen Archief